I. TÌNH HÌNH VI PHẠM TRONG CÔNG TÁC KHƠI THÔNG DÒNG CHẢY
1. Việc ban hành các văn bản trái quy định
- Thực hiện việc thí điểm cấp phép khai thác cát, sạn theo Công văn số 1619/UBND-TN ngày 12/5/2011 của UBND tỉnh, với sự tham mưu đề xuất của Trưởng phòng Kinh tế và Hạ tầng nên ngày 12/5/2015 UBND huyện đã ban hành Công văn số 157/UBND-KT&HT về việc đồng ý chủ trương cho Công ty TNHH tập đoàn Sơn Hải được nạo vét khơi thông dòng chảy tại khu vực lán trại của Công ty, nhằm khơi thông dòng chảy và tận thu sản phẩm cát, sạn.
- Từ ngày 25/7/2016 đến 17/10/2017 trên cơ sở tham mưu, đề xuất của Trưởng phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện, UBND huyện đã ban hành 06 Quyết định phê duyệt phương án khơi thông dòng chảy tại các khu vực: xã Hương Phú; thị trấn Khe Tre; xã Thượng Lộ; xã Hương Giang và xã Hương Sơn, với thời gian thực hiện mỗi phương án từ 8 - 12 tháng.
Trên cơ sở các Quyết định phê duyệt phương án, Trưởng phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện đã tham mưu cho UBND huyện ban hành 10 Quyết định chỉ định các doanh nghiệp trên địa bàn thực hiện phương án khơi thông dòng chảy. Tổng khối lượng đắp 2 bên bờ 87.900m3 và khối lượng vận chuyển để đắp các khu vực trũng trên địa bàn huyện làm mặt bằng là 280.900m3. Các doanh nghiệp tự bỏ kinh phí để thực hiện Phương án. Nhưng thực tế, các Quyết định này nhằm mục đích cho các doanh nghiệp vừa khơi thông, nạo vét dòng chảy vừa tận thu cát, sạn để sử dụng.
Số, ký hiệu văn bản của các phương án, các văn bản do Phòng Kinh tế và hạ tầng tham mưu, các Quyết định của UBND huyện được thể hiện tại Phụ lục ban hành kèm theo báo cáo này.
2. Việc kiểm tra, giám sát thực hiện
Sau khi ban hành các Quyết định trên, UBND huyện đã có nhiều văn bản chỉ đạo và nhiều cuộc họp để quán triệt, chấn chỉnh các cơ quan, đơn vị và địa phương thực hiện việc khai thác cát, sỏi trái phép bao gồm cả hoạt động khơi thông dòng chảy, cụ thể:
- Công văn số 197/UBND-TNMT, ngày 19/4/2016 về việc kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động khai thác cát, sạn trái phép;
- Công văn số 301/UBND-TNMT, ngày 10/6/2016 về việc ngưng hoạt động khai thác cát, sạn trên địa bàn huyện Nam Đông;
- Thông báo Kết luận số 85/TB-UBND, ngày 26/7/2016 về Kết luận của đồng chí Chủ tịch UBND huyện tại phiên họp UBND tháng 7 năm 2016.
- Quyết định số 1187/QĐ-UBND, ngày 30/8/2016 về thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành về hoạt động khai thác cát, sạn;
- Thông báo Kết luận số 27/TB-UBND, ngày 21/3/2017 Kết luận của Phó Chủ tịch UBND huyện tại buổi làm việc với các ngành về công tác quản lý khoáng sản, cát, sạn trên địa bàn;
Tuy nhiên, phòng Kinh tế & Hạ tầng – cơ quan tham mưu các văn bản về khơi thông dòng chảy đã thiếu kiểm tra, đôn đốc các doanh nghiệp, các xã, thị trấn trong việc chấp hành theo phương án đã phê duyệt, nên dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp chỉ tập trung vào khai thác cát, sạn để sử dụng mà không thực hiện khơi thông, bồi đắp các khe suối như phương án đã nêu.
Thiếu tham mưu quản lý khối lượng cát, sạn các doanh nghiệp sử dụng, nên để thất thoát khối lượng lớn thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường.
3. Nguyên nhân dẫn đến sai phạm
Sai phạm trong việc ban hành các Quyết định phê duyệt phương án và các quyết định giao doanh nghiệp thực hiện phương án khơi thông dòng chảy, có những nguyên nhân khách quan lẫn nguyên nhân chủ quan, UBND huyện nhận thấy nguyên nhân chủ quan là cơ bản, chủ yếu.
a) Về nguyên nhân khách quan:
- Các lòng sông, suối mỗi khi mùa mưa bão với lưu lượng nước thượng nguồn đổ về rất lớn kèm theo đất, đá tạo ra các bãi bồi tự nhiên làm thay đổi dòng chảy, dẫn đến xói lở hai bên bờ rất nghiêm trọng có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, tài sản của nhân dân. Tại nhiều cuộc họp với các địa phương và các buổi tiếp xúc cử tri, nhân dân thường xuyên phản ánh về tình trạng này.
- Trong giai đoạn năm 2016 – 2017, trên địa bàn huyện đầu tư xây dựng nhiều công trình lớn, nhu cầu sử dụng cát, sạn để xây dựng công trình rất bức thiết. UBND huyện đã làm việc với các ngành cấp tỉnh và đã có văn bản gửi UBND tỉnh xin chủ trương cho phép vừa khơi thông dòng chảy vừa tận thu cát, sạn để sử dụng cho các công trình, nhưng UBND tỉnh không có văn bản trả lời.
- Tình trạng nhiều tổ chức, cá nhân tự ý khai thác cát, sạn làm ảnh hưởng rất lớn đến tình hình sạt lở khe suối; khó kiểm tra, xử lý việc vi phạm.
b) Nguyên nhân chủ quan:
- UBND tỉnh đã ban hành Công văn 618/ UBND-TN, ngày 02/02/2016 về việc chấm dứt hiệu lực Công văn số 1691/UBND-TN, ngày 12/5/2011 của UBND tỉnh, không cho phép UBND huyện Nam Đông thí điểm khai thác cát sạn, nhưng phòng Kinh tế & Hạ tầng vẫn tham mưu cho UBND huyện ban hành các phương án và chỉ định các doanh nghiệp khơi thông dòng chảy.
- Trưởng phòng Kinh tế & Hạ tầng không nghiên cứu các văn bản Luật Khoáng sản; Nghị định 15/2012/NĐ-CP, ngày 09/3/2012 của Chính phủ và Thông tư số 69/2015/TT-BGTVT ngày 09/11/2015 của Bộ Giao thông - Vận tải; Quyết định số 06/2011/QĐ-UBND, ngày 04/3/2011 của UBND tỉnh về phê duyệt khu vực cấm hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong đó có khu vực thị trấn Khe Tre và xã Hương Lộc; Quyết định số 770/QĐ-UBND, ngày 07/5/2012 của UBND tỉnh về phê duyệt quy hoạch khai thác cát, sỏi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, nên tham mưu cho UBND huyện ban hành nhiều văn bản trái quy định của pháp luật.
- UBND huyện đã nhiều lần chỉ đạo tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc quản lý tài nguyên khoáng sản, nhưng phòng Kinh tế & Hạ tầng, phòng Tài nguyên & Môi trường thiếu kiểm tra, giám sát; thiếu tham mưu, đề xuất các biện pháp khắc phục, dẫn đến sai phạm kéo dài.
II. TÌNH HÌNH KHẮC PHỤC HẬU QUẢ
1. Ban hành các văn bản chỉ đạo khắc phục
- Ngày 15/5/2018 Phó chủ tịch UBND huyện chủ trì làm việc với các ngành liên quan để rà soát giải quyết các phương án khơi thông dòng chảy (Thông báo kết luận số 58/TB-UBND, ngày 17/5/2018).
- Công văn số 406/UBND-TNMT, ngày 02/7/2018 về việc tăng cường phối hợp, kiểm tra, xử lý vi phạm hoạt động khai thác cát, sạn.
- Ngày 14/6/2017 Văn phòng HĐND-UBND huyện tham mưu cho Chủ tịch UBND huyện ban hành Công văn số 346/UBND-VP về việc rà soát, báo cáo các phương án khơi thông dòng chảy xã Thượng Lộ. Ngày 10/7/2018 Chủ tịch UBND huyện ban hành Thông báo số 83/TB-UBND Kết luận của Chủ tịch UBND huyện tại cuộc họp rà soát và xử lý các hoạt động khai thác cát, sỏi trái phép trên địa bàn huyện.
- Ngày 12/7/2018 UBND huyện đã ban hành Quyết định số 734/QĐ-UBND để đình chỉ việc thực hiện các phương án khơi thông dòng chảy tại khu vực bãi Quynh Hom, xã Hương Sơn và bãi sông Tả Trạch, xã Hương Giang.
- Công văn số 456/UBND-TNMT, ngày 19/7/2018 về việc xử lý khoáng sản cát, sạn vi phạm tại bải thải A2, thị trấn Khe Tre.
- Ngày 23/7/2018 UBND huyện ban hành Kế hoạch số 05/KH-UBND để khắc phục những khuyết điểm, hạn chế trong việc xây dựng và thực hiện các phương án khơi thông dòng chảy trên địa bàn huyện.
- Ngày 03/8/2018 UBND huyện đã ban hành Quyết định số 850/QĐ-UBND để hủy bỏ các Quyết định của UBND huyện trái với quy định hiện hành của nhà nước (Hủy bỏ 17 Quyết định về việc phê duyệt và giao thực hiện các phương án khơi thông dòng chảy). Tại Quyết định này, UBND huyện đã yêu cầu các doanh nghiệp chấm dứt việc thực hiện các phương án khơi thông dòng chảy.
- Ban Thường vụ Huyện ủy ban hành Công văn số 181-CV/HU, ngày 06/8/2018 về việc giải quyết các kiến nghị, phản ánh của nhân dân và quản lý việc xây dựng nhà ở, khai thác cát sạn.
- Ngày 10/8/2018 UBND huyện ban hành Công văn số 521/UBND-VP để thực hiện Công văn số 181/-CV/HU của Ban Thường vụ Huyện ủy. UBND huyện đã yêu cầu các cơ quan: Công an huyện; Phòng TN&MT; Phòng KT&HT; Phòng NN&PTNT và UBND các xã, thị trấn tăng cường công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong các hoạt động khai thác cát, sỏi.
- Ngày 10/8/2018 Chủ tịch UBND huyện đã ban hành Công văn số 522/UBND-TTr, chỉ đạo Thanh tra huyện và Đoàn thanh tra 506 của Chủ tịch UBND huyện làm việc với các doanh nghiệp xác định khối lượng cát, sạn vận chuyển ra khỏi khu vực khơi thông để tính thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường.
- Ban Thường vụ Huyện ủy ban hành Kế hoạch số 70 – KH/HU, ngày 05 tháng 9 năm 2018 về việc chỉ đạo tổ chức thực hiện các nội dung yêu cầu theo Thông báo Kết luận số 91 – TB/UBKTTU, ngày 08/8/2018 của Ủy ban kiểm tra tỉnh ủy.
- Ngày 12/9/2018 UBND huyện ban hành Kế hoạch số 08/KH-UBND để tổ chức triển khai khắc phục những khuyết điểm, vi phạm trong công tác quản lý tài nguyên, khoáng sản trên địa bàn huyện. Tại Kế hoạch này, UBND huyện đã đình chỉ tất cả các hoạt động liên quan đến khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn; khắc phục hiện trạng toàn bộ các phương án khơi thông dòng chảy trên địa bàn huyện; kiểm điểm trách nhiệm các cơ quan, cá nhân có liên quan do tham mưu ban hành các Quyết định không đúng thẩm quyền, trái quy định.
2. Tổ chức các biện pháp khắc phục
a) Các biện pháp đã khắc phục:
- Ngay sau khi phát hiện vi phạm, UBND huyện đã chỉ đạo Thanh tra huyện kết hợp thanh tra trách nhiệm tại phòng Kinh tế & Hạ tầng để thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong việc ban hành các văn bản khơi thông dòng chảy. Ngày 10/9/2018 Chủ tịch UBND huyện đã ban hành Kết luận thanh tra số 07/KL-UBND, trong đó chỉ ra các sai phạm, trách nhiệm của cơ quan tham mưu để xẩy ra sai phạm và kiến nghị xử lý trách nhiệm của tập thể và cá nhân, kiến nghị truy thu thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường từ các doanh nghiệp.
- UBND huyện đã ban hành Quyết định số 850/QĐ-UBND, ngày 03/8/2018 hủy toàn bộ 17 quyết định đã ban hành có liên quan đến hoạt động khơi thông dòng chảy trên địa bàn huyện. Lý do hủy: Các Quyết định trên không đúng theo quy định tại Điều 82 về thẩm quyền cấp Giấy phép thăm dò khoáng sản, Giấy phép khai thác khoáng sản, của Luật Khoáng sản số 60/20210/QH12 ngày 17/11/2010. Đồng thời, đình chỉ tất cả các hoạt động liên quan đến khai thác cát, sỏi của các doanh nghiệp.
- Yêu cầu các doanh nghiệp san lấp các khe, suối và bồi đắp 02 bên bờ không để tình trạng tắc dòng chảy, gây sạt lở 02 bên bờ. Chỉ đạo các cơ quan liên quan túc trực theo dõi, đôn đốc, kiểm tra tiến độ thực hiện của các doanh nghiệp. Kết quả đến ngày 20/8/2018, các doanh nghiệp đã hoàn thành việc san, gạt, khơi thông, bù đắp các khu vực khe, suối đảm bảo theo phương án đã duyệt.
- Chỉ đạo tổ chức tuyên truyền, phổ biến các văn bản pháp luật về khoáng sản; Chỉ đạo UBND các xã, thị trấn và các cơ quan liên quan tăng cường công tác quản lý, giám sát khoáng sản cát, sạn trên địa bàn để kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hoạt động khai thác trái phép.
- Phối hợp các cơ quan, địa phương kiểm tra, xử lý nghiêm các bãi tập kết vật liệu cát, sạn trên địa bàn. Phát hiện và đã xử lý tịch thu, bán đấu giá theo quy định 640 m3 cát, sạn không chủ thừa nhận tại thị trấn Khe Tre. Đã tổ chức bán đấu giá và thu tiền từ đấu giá được 55,0 triệu đồng.
- Thông báo rộng rãi đường dây nóng để nắm bắt kịp thời những phản ảnh từ cơ sở về tình trạng ô nhiễm môi trường cũng như những hoạt động khai thác khoáng sản trái phép.
- Chỉ đạo Thanh tra huyện làm việc với các doanh nghiệp xác định khối lượng cát, sạn vận chuyển ra khỏi khu vực khơi thông. Kết quả làm việc, các doanh nghiệp đã tự kê khai số lượng tài nguyên cát, sạn, sỏi…vận chuyển ra khỏi công trình là 90.019m3 (tương ứng với tỷ lệ 32,04% trên tổng số khoáng sản vận chuyển đi tại các Phương án) với giá trị 584.824.800đ tiền thuế tài nguyên và 366.108.000đ tiền phí bảo vệ môi trường phải nộp. Trong đó, năm 2017 và 2018 DNTN xây dựng Nam Đông và DNTN Phú Sơn chấp hành kê khai và nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường tại cơ quan thuế với số tiền 208.096.800đ. Số tiền còn lại 742.836.000đ, các doanh nghiệp đang tiến hành nộp theo các quyết định thu hồi của UBND huyện (ngày 25/9/2018 UBND huyện đã ban hành 05 Quyết định để thu hồi các khoản tiền sai phạm nêu trên).
Việc khối lượng cát, sạn vận chuyển ra khỏi công trình đạt tỷ lệ 32,04%, được xem xét trên các yếu tố khách quan. Các Quyết định chỉ định các doanh nghiệp thực hiện phương án khơi thông ban hành trong giai đoạn tháng 8, nên các doanh nghiệp mới tiến hành thực hiện được một thời gian thì bị mưa lũ tràn về, kết hợp nhiều địa điểm do thủy điện Thượng Lộ xả nước nên không thi công được; khối lượng vận chuyển để đắp các khu vực trũng theo các phương án bao gồm các loại đất, đá, cát, sỏi, nhưng thực tế doanh nghiệp chỉ vận chuyển cát, sạn, sỏi để làm cấp phối, bồi đắp công trình và một khối lượng nhỏ để xây dựng; mặt khác khối lượng khai thác trên đã được đối chiếu với các hóa đơn doanh nghiệp xuất bán, đầu tư xây dựng công trình và khối lượng tồn tại bãi tập kết. Do vậy, khối lượng thực tế khai thác vận chuyển đi sử dụng đạt chỉ 32,04%.
- Phòng Tài nguyên & Môi trường và phòng Kinh tế & Hạ tầng đã tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của tập thể. Cá nhân ông Võ Hữu Tuấn – Trưởng phòng Kinh tế & Hạ tầng đã kiểm điểm trách nhiệm và tự nhận hình thức kỷ luật khiển trách. Tập thể phòng Kinh tế & Hạ tầng đã thống nhất đề nghị kỷ luật cá nhân ông Võ Hữu Tuấn với hình thức khiển trách.
Ngày 20/9/2018 UBND huyện đã tổ chức họp kiểm điểm trách nhiệm tập thể UBND huyện để xảy ra các sai phạm nêu trên. Tại phiên họp, tập thể UBND huyện đã nghiêm túc nhận trách nhiệm về những khuyết điểm nêu trên, trong đó chỉ rõ trách nhiệm từng thành viên UBND huyện do để xẩy ra các sai phạm trong việc ban hành các văn bản thiếu cơ sở pháp lý, không phù hợp với các văn bản hiện hành và thiếu kiểm tra, giám sát, tham mưu, đề xuất dẫn đến sai phạm, khuyết điểm kéo dài. UBND huyện đã đề ra các biện pháp khắc phục và chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, các xã, thị trấn nghiêm túc khắc phục các khuyết điểm, sai phạm. UBND huyện đã ban hành Báo cáo số 10/BC-UBND, ngày 01/10/2018 về kết quả kiểm điểm trách nhiệm nêu trên.
Ngày 27/9/2018 UBND huyện ban hành Thông báo số 121/TB-UBND về việc tiến hành các trình tự, thủ tục để xử lý kỷ luật cá nhân ông Võ Hữu Tuấn – Trưởng phòng Kinh tế & Hạ tầng do để xẩy ra các sai phạm.
b) Các biện pháp đang tổ chức thực hiện:
- Dự kiến ngày 10/10/2018 tiến hành các trình tự, thủ tục để xét hình thức kỷ luật về mặt chính quyền đối với cá nhân ông Võ Hữu Tuấn – Trưởng phòng Kinh tế & Hạ tầng do để xẩy ra các sai phạm. Đồng thời kiến nghị tổ chức Đảng thực hiện quy trình để xét kỷ luật về mặt Đảng.
- Đôn đốc các doanh nghiệp thực hiện nộp vào ngân sách số tiền 742.836.000đ thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường.
III. NHIỆM VỤ TRONG THỜI GIAN TỚI VÀ KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT
1. Nhiệm vụ trong thời gian tới
- Chỉ đạo các cơ quan, đơn vị và các xã, thị trấn tiếp tục thực hiện nghiêm công tác kiểm tra, giám sát đối với tất cả các hoạt động liên quan đến khai thác cát sỏi nhất là các khu vực cấm tại Quyết định số 06/2011/QĐ-UBND ngày 04/3/2011 của UBND tỉnh. Đồng thời kiên quyết xử lý nghiêm đối với các doanh nghiệp, các tổ chức và cá nhân cố tình vi phạm.
- Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục và giám sát việc thi hành pháp luật và việc phổ biến các văn bản pháp luật về khoáng sản nói chung và hoạt động khoáng sản cát, sỏi nói riêng.
- Triển khai thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường và quản lý các bãi bồi trong quy hoạch.
- Tăng cường phối hợp và đề xuất với các Sở, ban ngành liên quan trong việc kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật quá trình hoạt động khoáng sản theo Giấy phép được cấp.
2. Kiến nghị, đề xuất
- Kiến nghị Sở Tài nguyên – Môi trường không tiến hành thanh tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm tại huyện Nam Đông theo chỉ đạo của Thanh tra tỉnh tại Công văn 738/TTr-P3, ngày 09/8/2018 do trùng nội dung, đối tượng mà Đoàn thanh tra của UBND huyện Nam Đông đã thực hiện; mặt khác, trong thời gian vừa qua UBND huyện đã tích cực khắc phục xong các sai phạm như đã nêu ở trên.
- Kiến nghị Sở Xây dựng và Sở Tài nguyên & Môi trường khảo sát, điều chỉnh lại quy hoạch khai thác cát, sỏi trên địa bàn huyện Nam Đông tại Quyết định 770/QĐ-UBND.
- Căn cứ Kế hoạch xây dựng các công trình giao thông nông thôn, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện đề xuất Sở Tài nguyên và Môi trường và cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cho phép lựa chọn các khu vực cát, sỏi đã được quy hoạch, đưa vào kế hoạch đấu giá, cấp phép nhằm phục vụ nhu cầu tiêu thụ nguyên liệu cát, sỏi trên địa bàn.
- Kiến nghị UBND tỉnh và các cơ quan liên quan khảo sát tình hình sạt, lở sông suối thực tế trên địa bàn huyện để có chủ trương cho UBND huyện kè chống sạt lở hoặc nạo vét khơi thông dòng chảy có tận thu khoáng sản.
Trên đây là báo cáo tình hình vi phạm trong việc thực hiện các phương án khơi thông dòng chảy và việc khắc phục hậu quả, UBND huyện báo cáo Sở Tài nguyên & Môi trường xem xét có ý kiến chỉ đạo./.